1 op de 12 mensen vindt hun werk niet nuttig. Zonde toch? Deze mensen kunnen we hard gebruiken in de zorg en het onderwijs. Ik sprak hierover met Max van Lent, Assistant Professor of Economics aan de Universiteit van Leiden. Hij heeft onderzoek gedaan naar Socially Useless Jobs* en neemt ons mee in de wetenschap hiervan.  Want hoe weet je nou eigenlijk of je een bullshit job hebt? En wat kan je het beste doen als je vindt dat je een bullshit job hebt? Max van Lent geeft ons antwoord op al dit soort vragen. Wil je het interview liever beluisteren?

Beluister de podcast voor het gehele interview met Max van Lent.

*Voor het lees gemak gebruik ik de term Bullshit Jobs in plaats van ‘ Socially Useless Jobs’

Wat is nou eigenlijk een bullshit job?

“Een baan waarvan degene die de baan heeft vindt dat die niet nuttig is.  Niet nuttig voor de maatschappij. Het is overigens niet de waarheid. Het is echt de perceptie van de persoon.”

Wat zijn voorbeelden hiervan?

“Banen waarbij het moeilijk is om te zien wat je doet. Denk bijvoorbeeld aan lopende band werk. Je draagt een klein stukje bij aan het proces maar je ziet niet hoe het bijdraagt aan het grote geheel. Andere banen die vaak als niet-nuttig ervaren worden zijn banen die in het grotere geheel weinig toevoegen. Zo kun je bijvoorbeeld denken aan een marketeer die ervoor moet zorgen dat een bepaald product verkocht moet worden. Als dat product heel erg vergelijkbaar is met veel andere producten dan kan die marketeer het gevoel hebben dat zijn werk weinig nut heeft.  Je kan ook denken aan Finance en dan specifiek op het gebied van investeringen. Waar als je het goed doet jij geld weghaalt van een andere partij. Dan wordt er niets nieuws gecreëerd in de maatschappij maar wordt er een bestaande koek verdeeld.”

Zijn er ook bepaalde organisaties waar bullshit jobs vaker voorkomen?

“Ja het klinkt misschien logisch maar mensen die in de private sector werken vinden veel vaker dat ze nutteloos werk doen dan mensen die in de publieke sector werken. Zeker in vergelijking met mensen die werken bij de politie, onderwijs of zorg. Mensen die in deze sectoren werken scoren heel laag in het aantal bullshit banen.

Daarentegen als je kijkt naar Finance, Marketing, Public Relations, daar is de groep mensen die vindt dat ze een bullshit baan hebben veel groter. Een verklaring daarvoor is ook dat je in dit soort banen niet altijd heel direct kunt waarnemen wat je bijdraagt. Als je in de zorg werkt dan kan je zien dat je jouw cliënt helpt. En in het onderwijs zie je dat je leerling beter wordt. En dat is bijvoorbeeld heel moeilijk waar te nemen als je bij een hele grote organisatie werkt waar je een klein dingetje van de puzzel oplost.

Het kan dus zijn dat je hartstikke nuttig werk doet maar dat dat voor jou niet zichtbaar is.”

Wat kan je eraan doen als je vindt dat je een bullshit baan hebt?

“Er zijn hier een aantal opties voor. Een eerste optie is dat je eens goed gaat nadenken over wat het nou eigenlijk is wat jij bijdraagt voor de klant, de maatschappij, aan je werkgever etc. Dus wat is het nou eigenlijk wat ik doe dat nuttig is? Stel jezelf die vraag en bedenk of je daar een goed antwoord op kunt geven. Want veel mensen hebben toch een bepaalde mindset-shift nodig om wat positiever over zichzelf en hun baan na te denken. Een mindset kan je enigszins aanpassen door je bewuster te zijn van je eigen bijdrage en dit ook tegen jezelf te zeggen.

Een tweede optie is dat er in veel banen ook ruimte is om je taken net iets anders te doen. De taak zelf iets anders te doen of de manier waarop je je werk doet anders te doen. Dat noemen ze ook wel Job Crafting. Dus dat je door je werk op een andere manier te doen of misschien ander taken op te pakken, je zelf dus ook je werk nuttiger kunt maken.

En uiteindelijk, en dat is een drastische maatregel, maar je kan natuurlijk altijd opzoek gaan naar een andere baan. In ons onderzoek zien we ook dat mensen die een baan hebben waarvan ze vinden dat het niet nuttig is en het bovendien ook erg vinden dat die baan niet nuttig is, dat die vaak minder tevreden zijn met hun werk en daardoor vaak ook opzoek gaan naar een andere baan.”

Als je besluit een switch te maken omdat je vindt dat je een bullshit baan hebt – ben je daarna dan vaak gelukkiger?

“Er is onderzoek in de economie dat aanwijst dat als je twijfelt over je baan en je uiteindelijk besluit echt iets anders te gaan doen dat die mensen dan vaak tevredener en dus ook gelukkiger zijn op het werk.”

Wat kan de werkgever doen om jou het gevoel te geven dat je nuttig werk doet?

“Leidinggevenden kunnen daar een belangrijke rol in spelen. Ze kunnen bijvoorbeeld duidelijk maken en laten zien wat het is dat je bijdraagt. We zien bijvoorbeeld in ons onderzoek dat koks vaak het gevoel hebben dat ze geen nuttig werk doen. Wat je als leidinggevende dan zou kunnen doen is de kok laten zien hoe mensen genieten van het eten. Laten koken in een openkeuken bijvoorbeeld of laten zien dat mensen plezier hebben in het restaurant.

En als je kijkt naar mensen die in een groot bedrijf werken waarbij de impact van hun werkzaamheden ook wat indirecter zijn, dan kunnen leidinggevenden ook hun waardering uitspreken voor hetgeen dat hun medewerkers doen. En waar mogelijk ook laten zien wat de impact van hun werk is. Bijvoorbeeld, laat een marketing manager zien dat door zijn inspanningen er X aantal klanten zijn binnengehaald. Hierdoor kan je als leidinggevende wat meer tastbaarheid geven aan de resultaten.”

Wat is de impact van het feit dat 1 op de 12 mensen vindt dat hun werk niet nuttig is?

“We hebben in ons onderzoek gekeken hoeveel mensen vinden dat ze een baan hebben die nuttig is voor de maatschappij en we hebben daarbij ook gevraagd of mensen het belangrijk vinden om een baan te hebben die nuttig is voor de maatschappij. Zeker de helft van de mensen die vindt dat ze een baan hebben die niet nuttig is, wel graag een baan zouden willen die nuttig is. Zeker deze mensen zijn minder tevreden met hun werk. En dat is een probleem want dan ben je vaak wat ongelukkiger en zit je niet lekker in je vel.

Daarnaast is het ook een probleem als hun baan eigenlijk wel heel nuttig is. Want de mensen die vinden dat hun werk niet nuttig is, zijn ook vaak minder productief. Dus daar zitten ook gewoon economische kosten aan.”

Zijn er bepaalde mensen die vaak denken dat ze een bullshit job hebben?

“Mensen die jonger zijn vinden vaker dat ze een baan hebben die niet nuttig is. Dat kan verschillende redenen hebben. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je in het begin nog heel ambitieus bent en een heel rooskleurig beeld hebt dat je met jouw werk de wereld heel groots kan veranderen en dat je teleurgesteld raakt dat dat niet lukt. Het kan ook zijn dat er een mate van job matching nodig is. Wat voor de een een nuttige baan is kan voor de ander voelen als een bullshit job en andersom. Jonge mensen moeten vooral nog een beetje rouleren en hun draai vinden en zullen uiteindelijk een baan moeten vinden die voor hen nut heeft.”

Wat staat ons te doen om bullshit jobs de wereld uit te helpen?

“Jobmatching is hierin de sleutel denk ik. Als je de juiste baan doet die bij jou past dan zul je niet het gevoel hebben dat het een bullshit job is.  Het zou mensen gemakkelijk gemaakt moeten worden om iets anders te gaan doen. Bedrijven spelen hier een grote rol in om mensen kansen te bieden in een ander werkveld dan waar ze op dat moment wellicht werkervaring in hebben opgedaan.”

Ook ik ben op een missie om mensen te helpen die zelf ervaren dat ze een bullshit job hebben. Ben jij zo iemand die dit over je eigen baan vindt? Dat zou ik namelijk zonde vinden van jouw energie en tijd, Je verdient toch op z’n minst een baan waar je het nut van inziet?

Ik ben op een missie om je te helpen aan een uitweg van jouw bullshit baan. Wil jij nu echt die stap maken naar een baan waar jij wel voldoening uit haalt? Met de online cursus Jouw Carriere Kompas wil ik mensen zoals jij matchen met een job die jou voldoening geeft.

Liever eerst even kennismaken? Plan dan een vrijblijvende afspraak met mij in!